مقدمه

زمانی که نام جلبک ها برده می شود ذهن اغلب ما تنها به یاد توده های سبز رنگ استخرها، دریاچه ها و جوی آب می افتد و هیچگاه تصور نمی کنیم که آینده بشریت می تواند توسط همین موجودات تغییر کند. اگر چه جلبک هایی که در اغلب ما دیده ایم هم دسته کوچکی از جلبک ها هستند اما جلبک ها بین 600 هزار تا 1 میلیون گونه تخمین زده می شوند.

روغن ها انواع مختلف دارند و در دسته های زیادی قرار می گیرند اما هدف این نوشته عمدتا روغن های دارویی، خوراکی و صنعتی است که عمده مصرف روغن را در بر می گیرند. در این نوشتار روغن های امگا 3، روغن غذایی، سوخت های زیستی و روغن های صنعتی را تشریح خواهیم کرد.

در ابتدا بایستی دو مفهوم را با هم بررسی کنیم تا بتوانیم مفهوم دقیق میزان روغن و نوع روغن در جلبک ها و سایر منایع روغنی را متوجه بشویم. درصد روغن در منابع زیستی به میزان روغنی گفته می شود که به نسبت کل پیکره موجود زنده اندازه گیری می شود . یعنی وقتی می گوییم در فلان جلبک 60 درصد زوغن وجود دارد منظور این است که به نسبت که پیکره جلبک 60 درصد روغن است! دومین اصطلاح نوع روغن است. روغن انواع مختلف دارد که از 14 کربنه تا 22 کربنه است و هر کدام نام های مختلفی دارد که بسته به میزان خلوص هر کدام از روغن ها کاربرد روغن تغییر می کند.

 

روغن های امگا 3 جلبک

امروز منبع اصلی تولید روغن های امگا 3 روغن ماهی است که بعد از صید ماهی روغن آن جداسازی می شود و پس از تصفیه برای تولید روغن های امگا 3 استفاده می شود. روغن های امگا 3 ماهی بوی بدی دارد، میزان فلزات سنگین آن بالاست و میزان اکسیداسیون بالا دارد. با توجه به اینکه ماهی ها نیز از جانوران هستند چطور میزان امگا 3 بالایی دارند؟ پاسخ این سوال به تغذیه ماهی ها بر میگردد. چون ماهی ها از جلبک ها (با واسطه یا بی واسطه) تغذیه می کنند میزان اسید های چرب امگا 3 در آنها ذخیره می شود. حال اگر ما مستقیما از خود جلبک ها روغن را استخراج کنیم می توانیم به منایع دسته اول دست پیدا کنیم. جالب آنجاست که امگا 3 جلبک بو و مزه بد ندارد، اکسیداسیون ندارد و فلزات سنگین آن نیز پایین است.

 

روغن های خوراکی جلبک

روغن های خوراکی جلبک به عنوان روغن های پخت و پز می تواند استفاده شود. این روغن با عدد سوخت بالا، رنگدانه های طبیعی و قابلیت حرارت بالا روغنی بسیار با کیفیت برای پخت غذاست . با توجه به اینکه میزان امگا 3 روغن جلبک نیز بالاست می تواند در بهبود سلامتی افراد نقش ایفا کند. میزان روغن جلبک به نسبت سایر منابع روغنی بالاست به طوری که هر هکتار زمین زیر کشت جلبک می تواند معادل 400 هکتار زمین زیر کشت کلزا روغن تولید کند.

 

روغن های صنعتی جلبک

نسل جدیدی سوخت های زیستی از منابع جلبک هاست. علت آن این است که جلبک ها در مقایسه با ذرت زمین زراعی و آب شیرین نیاز ندارند و همچنین میزان تولید آن در هکتار بسیار بالاست .

روغن جلبک در ایران

آلجی بانک به عنوان یک شرکت پیشرو در زیمنه زیست فناوری جلبک ها، توانسته است دانش فنی تولید روغن و همچنین سویه های مناسب تولید روغن در زمینه امگا3، روغن خوراکی و بیودیزل را خالص سازی و نگهداری نماید. علاوه بر آن در حال طراحی سیستم های تولید جلبک در مقیاس پایلوت صنعتی و صنعتی است که این توان را به کشور می دهد که بتواند پالایشگاه های تولید روغن خود را راه اندازی کند.

نویسنده: دکتر آرش معصومی